SEDAMSTO SPRATOVA POD ZEMLJOM
U speleološkim zapisnicima opisano je više od 25 kilometara podzemnih kanala, a ukupna dubina do sada istraženih pećina i jama je 2100 metara
Pećine i jame su jedan od najvrednijih prirodnih potencijala opštine Bijelo Polje. Iako se dosta govori o Pećini nad Vražjim firovima kao najvećoj i najljepšoj pećini u Crnoj Gori, šira javnost nije na odgovarajući i sveobuhvatan način upoznata s ovim prirodnim kraškim fenomenima.
Dubine
Speleolozi PSK Akovo su locirali, djelimično ili potpuno istražili više od 100 pećina i jama na području opštine Bijelo Polje. Radi se o velikom poslu jer za svaku pećinu i jamu su urađena brojna istraživanja, precizna mjerenja i topografski nacrti. Osim toga urađen je obiman foto i video dokumentacija a obilje podataka će uskoro biti dostupno na sajtu www.speleologija.me koji je u izradi. U speleološkim zapisnicima opisano je više od 25 kilometara podzemnih kanala, a ukupna dubina do sada istraženih pećina i jama je 2100 metara, što odgovara dubini od 700 spratova pod zemljom.
Od ukupnog broja opisanih speleo-objekata na području opštine Bijelo Polje 63 su pećine a 37 jame. Sa stalnim i povremenim vodenim tokom locirana su 24 objekta, od toga stalnih i povremenih izvora i vrela je devet, a stalnih i povremenih ponora je 15.
Istraživanja koja su trajala godinu dana podržala je Regionalna razvojna agencija za Bjelasicu, Komove i Prokletije i Opština Bijelo Polje.
Đalovića klisura i pećina
Najvažnija područja za speleološka istraživanja su Pešterska visoravan sa Đalovića klisurom, područje gornjeg Vraneša, odnosno Stožersko-Barička površ, planina Bjelasica i šire područje sela Dobrakova.
Najinteresantnije neistraženo područje je oblast Đalovića klisure u kojoj je do sada locirano oko 20 pećina. Osim Pećine nad Vražjim firovima u Đalovića klisuri se nalazi još nekoliko veoma interesantnih izvorskih pećina kao što su Juriško vrelo, Glava Bistrice, Brno, zatim nekoliko ponorskih pećina i dosta neistraženih pećina u okomitim stranama klisure koja je od strane Republičkog zavoda za zaštitu prirode proglašena zaštićenim prirodnim područjem.
U Đalovića klisuri se nalazi i Pećina nad Vražijim firovima (Đalovića pećina) najduža pećina u Crnoj Gori, a njene prirodne vrijednosti se mogu mjeriti sa najljepšim pećinama u evropi i svijetu. Istražena dužina pećine je oko 17,5 kilometara, a osim ljepote, pećinu izdvaja i ogroman potencijal koji geolozi procjenjuju na čak 200 kilometara neistraženih podzemnih kanala smještenih u utrobi prostrane Pešterske visoravni.
Voda
Najveće rezerve kvalitetne pitke vode nalaze se u podzemlju. Bistrica, koja tok počinje u Đalovića klisuri, svoju snagu crpi iz nekoliko pećinskih vrela sa jakim podzemnim tokom. Iz pećina na području Bijelog Polja izviru i rijeke Ćehotina, Vranštica i Lještanica. Ovi vodeni tokovi imaju ujedno i najveći vodoprivredni značaj za Opštinu Bijelo Polje.
Pećine i turizam
Pećine su veoma značajne i sa stanovišta turističkog razvoja. U mnogim državama pećine uređene za turistički obilazak donose značajna sredstva turističkoj privredi. U Bijelom Polju postoje nekoliko interesantnih pećina koje bi mogle da se urede za turističko posjećivanje. Pećina nad Vražjim firovima ima najveći potencijal ali za njenu valorizaciju potrebna su velika finansijska sredstva. Osim nje, treba pomenuti i pećinu Osoju u selu Dobrakovo kao i Novakovića pećinu u kanjonu rijeke Vranštice. Treba reći da osim ovih pećina postoji i niz pećina i jama koje imaju speleološki, naučni, obrazovni i privredni značaj.
ZANIMLJIVOSTI PEĆINE NAD VRAŽJIM FIROVIMA
• Najveće jezero: „DUGO JEZERO“ – 220 metara
• Najviši stalagmit: „MONOLIT“ – 18 metara, dostiže visinu zgrade od šest spratova
• Najveća dvorana: „VELIKI BRAT“, čije su dimenzije fudbalskog igrališta. Dužina je 100 metara, širina 40 metara.
• Najduži kanal: „DUGI KANAL“ – oko 5 kilometara
• Najduži sifon: „ČEŠKI“ – 70 metara
(Kompletan tekst pročitajte u štampanom izdanju časopisa RENOME br.6)
Piše: Željko Madžgalj
Fotografije: PSK Akovo, Saša Popović, Branislav Strugar
PSK AKOVO
www.speleologija.me
